Polskie winiarstwo vs Reszta świata 

Trochę Historii…

Pierwsze kroki winiarstwa

Jeśli chodzi o pierwsze wzmianki o winie w reszcie świata to pierwsze wzmianki o uprawie i produkcji wina pochodzą z czasów starożytnych cywilizacji: Egipt, Grecja i Rzym. Uprawa winorośli dominowała na Bliskim Wschodzie oraz w basenie Morza Śródziemnego. W średniowieczu wina europejskie zyskały na znaczeniu również dzięki zakonnikom, którzy zajmowali się uprawą winnic i produkcją wina w klasztorach. W tym czasie wino stało się istotnym elementem rytuałów religijnych i codziennego życia. 

Pierwsze kroki winiarstwa polskiego

W okresie średniowiecznym na ziemiach polskich winorośl była uprawiana – pierwsze wzmianki o winnicach na terenie Polski pochodzą z XI wieku. W tym czasie winnice zakładane były głównie przez zakonników w klasztorach, a także przez arystokrację. Zapotrzebowanie na wino zapoczątkowała era chrystianizacji ziem polskich. Umocniła pozycję Polski na arenie międzynarodowej oraz zwiększała wiarygodność w kontaktach między państwowych. Wino zatem to naprawdę poważna sprawa. 

XV i XVI wiek – rozkwit winiarstwa światowego

Wielkie odkrycia geograficzne, w tym odkrycie Ameryki przez Krzysztofa Kolumba, przyczyniły się do rozprzestrzenienia uprawy winorośli poza Europę. Hiszpanie, Francuzi i Portugalczycy przyczynili się do zakładania winnic w Ameryce Północnej, Południowej i Środkowej. Holendrzy jako pierwsi zaczęli uprawiać winorośl w Południowej Afryce ale dopiero w wieku XVII. 

XVI i XVII wiek – rozkwit winiarstwa polskiego

To właśnie w tym okresie branża winiarska zaczęła się zmieniać i rozwijać. W tym czasie winiarstwo w Polsce wśród „wyższych sfer” naprawdę popularne, a wiek XVI nazywany jest złotym wiekiem Polski. Był to czas charakteryzujący się w powszechnym odczuciu potęgą państwa, spokojem, bezpieczeństwem i dostatkiem. Winorośl uprawiana była w różnych regionach kraju, w tym na Mazowszu, Śląsku i Podolu. Na terenach należących do Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. 

Winiarstwo miało znaczenie już nie tylko duchowe – jako element obrzędów liturgicznych ale także kulturalne i społeczne. Wina były produkowane więc na potrzeby dworów i szlachty. Co więcej szlachta często zakładała prywatne winnice na swoich posiadłościach, co było swoistym symbolem prestiżu i zamożności. Wina produkowane w Polsce miało zarówno swoich miłośników w kraju, jak i były eksportowane do innych krajów europejskich. 

XVII i XVIII wiek – ponowny rozkwit winiarstwa na świecie i początek polskich problemów

W tym okresie wino stało się ważnym elementem handlu międzynarodowego. Regiony należące do Francji, Włoch, Hiszpanii, Portugalii czy Niemiec zyskały reputację jako czołowi producenci i eksporterzy wina. Wiek XVIII dla Polski był jednak czasem, w którym to winiarstwo zaczęło podupadać. Wpłynęły na to takie czynniki jak liczne wojny, klęski żywiołowe oraz zmiany klimatu. W XIX wieku pojawiła się również plaga filoksery (rodzaj mszycy). Zniszczyła wielu europejskich producentów win, w tym także w Polsce. 

XIX i XX wiek

Od wieku XVIII, a już z całą pewnością od wieku XIX polskie winiarstwo oddaliło się od światowych trendów. Mimo globalnych problemów z atakiem filoksery wiek XIX przyniósł również znaczący rozwój w technologii produkcji wina. Należało do nich zastosowanie nowych technik fermentacji i kontrolowanego starzenia wina. Znacząco poprawiła się jakość i trwałość. Wiek XX to przede wszystkim czas kiedy powstało wiele nowych regionów winiarskich. Zyskały one na znaczeniu poza tradycyjnymi obszarami w Europie. Stany Zjednoczone, Australia, Nowa Zelandia, Chile, Argentyna i RPA – produkowały wina już dużo wcześniej ale to właśnie w wieku XX weszły do pierwszej ligi. Ich wina znalazły międzynarodowe uznanie. 

Jeśli chodzi o wiek XX dla polskiego winiarstwa to były wzloty i upadki. Pod koniec roku 1918, kiedy Polska odzyskała niepodległość branża winiarska wyraźnie się ożywiła. W okresie międzywojennym polskie winiarstwo zyskało na znaczeniu, a liczba winnic zaczęła się zwiększać. Winiarstwo koncentrowało się głównie w regionach takich jak Małopolska, Podkarpacie i Podlasie. Okres II wojny światowej oraz okupacja niemiecka spowodowały poważne zniszczenia w polskich winnicach. Po wojnie wielu winiarzy musiało odbudować swoje plantacje od podstaw. Następnie Polskę nawiedziło socjalistyczne planowanie gospodarcze – polskie winiarstwo podlegało planom gospodarczym, co miało wpływ na produkcję, jakość i rozmieszczenie winnic. Władze często decydowały się o uprawach winorośli w oparciu o plany produkcji i potrzeby przemysłu – liczyła się ilość, a nie jakość. 

Winna współczesność

Czy niewinna? Winna temu winu, które pijemy dziś. Postęp technologiczny to niewątpliwie cecha wieku XXI. Winiarstwo zaczęło korzystać z nowoczesnych technologii, zarówno w produkcji, jak i w zarządzaniu winnicami. Zaawansowane systemu monitoringu, analizy i automatyki pomagają producentom kontrolować jakość i efektywnie zarządzać procesami produkcyjnymi. 

Kolejną bardzo ważną rzeczą o której warto wspomnieć przy okazji naszych czasów to wpływ zmian klimatycznych. Zmiany te mają znaczący wpływ na winiarstwo. Niektóre tradycyjne regiony winiarskie mierzą są z wyzwaniami związanymi z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, takimi jak susze (Niemcy, Hiszpania, Portugalia) czy gradobicia (Francja, Włochy). Z drugiej jednak strony, nowe tereny stają się bardziej odpowiednie do uprawy winorośli – tu w nawias wypada wstawić Polskę – ale że to nasz kraj to bez nawiasu :). 

Współcześnie również jednak nie tylko sama jakość się liczy. W dobie zaawansowanych mediów społecznościowych, internetu i telewizji to producenci muszą inwestować w branding, marketing i innowacje, aby utrzymać się na rynku i zdobyć lojalność klientów…trochę niestety bo znakomite wino to już za mało.

Różnice dziś

Tradycje

Winiarstwo światowe i winiarstwo polskie jak wynika choćby z historii, mają wiele różnic. Różnice te wynikają z kilku bardzo ważnych czynników takich jak tradycje, klimat i historie. Czynniki te również przeplatają się i są względem siebie zależne. Jeśli chodzi o historie i tradycje to winiarstwo światowe ma dłuższą tradycję sięgającą tysięcy lat, związanymi z takimi krajami jak Francja, Włochy, Hiszpania czy Niemcy, które są uważane za tradycyjne ośrodki winiarskie. Te kraje mają bogate dziedzictwo winiarskie, które przekazywane jest z pokolenia na pokolenie. Winiarstwo w Polsce natomiast ma swoje korzenie również w dawnych wiekach, ale jego rozwój był bardziej zmiennej natury i miał swoje wzloty i upadki w ciągu historii.

Klimat

Klimat i warunki uprawy to również szalenie ważny aspekt kiedy mówimy o różnicach. Pogoda ma ogromny wpływ na winiarstwo, ponieważ wpływa na jakość winogron i możliwości uprawy różnych odmian winorośli. Winiarstwo światowe koncentruje się na klimatach umiarkowanych i śródziemnomorskich. Są one idealne dla wielu popularnych odmian winorśli, takich jak Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Sauvignon Blanc czy Merlot. Polska natomiast ma klimat umiarkowany chłodny. Ogranicza to możliwość uprawy niektórych odmian winorośli, ale sprzyja produkcji win wytrwanych o charakterystycznym, rześkim smaku i aromacie. Winiarstwo polskie również zaczyna stawiać na odmiany szlachetne, które zaczynają dobrze przyjmować się w polskich warunkach. Przykładami są choćby Pinot Noir, Riesling, Pinot Blanc, a w najcieplejszych regionach Polski z powodzeniem uprawia się Merlota i Chardonnay.

Skala

Skala produkcji – to kolejny aspekt, który niewątpliwe wpływa na efekt końcowy. W „starych” krajach winiarskich winiarstwo uprawiane jest na dużą skale. Produkuje się ogromne ilości wina, co pozwala na eksport, obniżenie kosztów produkcji oraz na obecność na międzynarodowych rynkach. Kraje o długiej, nieprzerwanej historii winiarskiej zdążyły dobrze ugruntować strukturę przemysłu winiarskiego. Często składają się z wielu winnic – dużych firm winiarskich i małych, rodzinnych winiarni. Te czynniki bardzo dobrze wpływają na obniżenie kosztów produkcji, choć istnieje pokusa porzucenia dbałości o jakość. Polski przemysł winiarski to niemowlak z nieporównywalnie mniejszą skalą produkcji. Stopniowo jednak zysykuje na znaczeniu i zdobywa uznanie na międzynarodowym rynku. Dzieje się tak z uwagi na wyżej wspomniane zmiany klimatyczne. Ponadto też z uwagi na fakt że winiarze często zajmują się winem holistycznie. Przechodzą całą drogę od posadzenia krzewu do zabutelkowania wina. Nikt, na żadnym etapie powstawania wina nie pozwoli sobie na machnięcie ręką i odpuszczenie w zaangażowaniu.

Warto podkreślić, że zarówno winiarstwo światowe, jak i polskie, mają swoje unikalne cechy i oferują wyjątkowe doznania smakowe. Polskie winiarstwo jest coraz bardziej doceniane przez miłośników wina. Rozwijający się przemysł winiarski ma potencjał, by dalej się rozwijać i zdobywać uznanie na międzynarodowej scenie wina.